Mukarno’s werken klinken ‘wie aus einem Guss’
In gesprek met Mukarno
Het is september 2012 als het kwartet van Philemon Mukarno al op zijn werken lijst staat: Eluney (2013) gecomponeerd voor het Doelen Kwartet, in opdracht van het Fonds Podiumkunsten. Zijn ideeën zijn dan nog volop in ontwikkeling, ondertussen laaft Mukarno zich aan de nieuwe muziek van zijn collega’s uit het internationale veld op de Gaudeamus Muziekweek (Utrecht), op dat moment in volle gang.
Eluney
De titel van Mukarno’s strijkkwartet is geïnspireerd door de Tucumán-Indianen, een volk waarmee hij kennismaakte tijdens een reis door Argentinië. Eluney betekent in het Tucumán ‘Geschenk van God’. Het staat voor de levensfilosofie van deze indianen uit noordwest-Argentinië. Mukarno: ‘Hoe ze met de natuur omgaan. Grond is voor de Tucumán iets wat je niet kunt ‘hebben’. De zuurstof in de lucht evenmin. Het begrip materieel bezit is ze vreemd. Hier in Nederland kun je zelfs een stukje maan kopen, terwijl je er nooit kunt komen! Of neem de Amerikanen, die planten er direct hun vlag, in plaats van dat ze gewoon van de maan genieten. Maar de aarde en de kosmos, je kunt ze je niet toe- eigenen. Je wordt geboren, gaat dood en dan verlaat je de aarde weer.’
Mukarno’s werken klinken ‘wie aus einem Guss’
Het is aan zijn eerdere stukken te horen . Principieel vermijdt hij herhalingen in zijn muziek. Zijn strijkkwartet is begin september deels al uitgekristalliseerd. Mukarno: ‘lk maak daarin veel gebruik van boventonen. De tonen die vanzelf opklinken boven een grondtoon volgens de harmonische boventoon reeks, kwinten en tertsen. Dat kan erg goed met een strijkkwartet. Ik vind dat heel erg mooi.” Op de snaar laat Mukarno pinken van strijkers handen glissandi maken boven door andere vingers ingedrukte snaren. ‘Daar speel ik graag mee, dan gaan die boventonen een beetje zweven. Het is erg moeilijk te spelen, maar deze strijkers kunnen dat als de besten!’
Een taak van de luisteraars
Schrijven over nog niet bestaande strijkkwartetten, het lijkt pure speculatie, maar de unieke kans steelse blikken te werpen in de keuken van de componist laten we ons natuurlijk niet ontgaan. Hoe begint zo’n proces? Waar ligt de oorsprong, ontsproten aan een creatief brein en via papier en verbale uitleg tijdens repetities zijn weg vindend naar de strijkers? In hun interpretatie dringt de muziek, het idee, ten slotte door tot ons binnenoor. En dan? Maken we er vervolgens niet allemaal weer een eigen stuk van in ons hoofd? ‘Sterker nog, dat is zelfs een taak van de luisteraars’, beaamt Philemon Mukarno als ik hem die laatste vraag voorleg. ‘Je vermaken of niet, het staat de luisteraars vrij. Als ik componeer weiger ik aan de luisteraar of het publiek te denken. Ik sluit me daarvoor af. Anders kan het niet, ben je geen kunstenaar, ben je niet autonoom’, zegt hij stellig. ‘En dat is eigenlijk ook wel zo heer- lijk en bevrijdend.” Waarom zou je het ook proberen, draait Mukarno de kwestie meteen even om. ‘Je kunt de luisteraar toch niets af- dwingen! Dus als je daar los in bent, dan ben je vrij en hoef je daar ook niet aan te denken. Zelfs voor wat ik me zélf voorstel bij mijn stukken geldt: dat is míjn interpretatie.”
Conversation with Mukarno
In September 2012, the quartet of Philemon Mukarno was already on his works list: Eluney (2013) composed for the Doelen Quartet, commissioned by the Performing Arts Fund. His ideas were still in development, meanwhile Mukarno immersed himself in the new music of his colleagues from the international field at the Gaudeamus Music Week (Utrecht), which was in full swing at that time.
The title of Mukarno’s string quartet is inspired by the Tucumán Indians, a people he encountered during a trip to Argentina. Eluney means ‘Gift of God’ in Tucumán, and it represents the life philosophy of these indigenous people from northwest Argentina. According to Mukarno, the Tucumán’s relationship with nature is remarkable. Land is not something that they possess, nor is the oxygen in the air. The concept of material possessions is foreign to them. In the Netherlands, it’s possible to purchase a piece of the moon, a place we can never physically reach. In contrast, American astronauts plant their flag on the moon instead of enjoying the experience. The earth and the universe cannot belong to anyone; we are born, live, and eventually leave the earth.
Philemon Mukarno’s work possesses an outstanding sense of wholeness, consistently demonstrated in his past compositions. His music avoids repetition, exemplifying his remarkable creativity. In early September, he accomplished a significant feat by crystallizing part of his string quartet. Mr. Mukarno often incorporates overtones in his work, utilizing the natural sound of harmonized notes such as fifths and thirds, paired with the string quartet. Achieving overtones requires great technique and skill, which he highly respects and admires in his string players. He challenges himself and his performers to strive for excellence. It is without a doubt that Mr. Mukarno’s distinctive style and meticulous attention to detail will continue to impress and leave a lasting impact on his listeners.
The beauty of music lies not only in the melodies that captivate us but also in the intricate creative processes that underlie its production. When we listen to a melodious symphony, have you ever stopped to wonder about the complex genesis of a seemingly nonexistent string quartet? The creative process of a composer entails a daunting journey that begins with the birth of an idea in the imaginative mind of the composer and ultimately culminates in the music interpretation by listeners.
Indeed, the evolution of music extends far beyond the mere notes printed on paper, resonating deeply with the listener. Recently, in an exclusive interview with the trailblazing artist Philemon Mukarno, it became clear that his artistic journey has been largely influenced by his desire to create music that transcends boundaries, resisting the urge to cater solely to the preferences of his audience. By doing so, Philemon has been able to produce creative works that are open to interpretation, allowing the listener to enjoy the experience on a personal level. Ultimately, the liberty to indulge in music without constraints is the key to fully experiencing and appreciating the true beauty of music.
